گردنبند نقره خاص

جواهرات

سنگ‌های قیمتی یا جواهر،  اشیا تزئینی کوچکی هستند که برای زینت شخصی به صورت سنجاق (ابزار)، حلقه  یا انگشتر، گردنبند، گوشواره و دست‌بند (زینتی) استفاده می‌شوند. این اشیا  می‌توانند به بدن انسان یا لباس او متصل باشند. عبارت اشیا تزئینی در اینجا  به زیورآلات با دوام محدود می‌شود. برای مثال شامل گل‌ها نمی‌باشد. قرن  هاست که فلزات (غالباً به صورت ترکیب با سنگ‌های جواهر)، مواد پایه‌ای رایج  برای جواهرات بوده‌اند، ولی مواد دیگر مانند صدف و مواد رستنی نیز  می‌تواند به کار رود. جواهر یکی از قدیمی‌ترین انواع مصنوعات از دید  باستان‌شناسی است. مهره‌های ساخته شده از صدف ناساریوس (Nassarius) با  دیرینه ۱۰۰ هزار ساله، قدیمی‌ترین جواهر شناخته شده به حساب می‌آید.  جواهرات در هر فرهنگ دارای اشکال پایه‌ای مختلف هستند، ولی معمولاً پایداری  طولانی دارند. در فرهنگ‌های اروپایی اشکال رایج جواهرات به صورت آنچه در  بالا نام برده شد، از زمان‌های باستان متداوم بوده‌است. در حالی که بقیه  اشکال مانند زیورآلات بینی و مچ پا که در بقیه فرهنگ‌ها حائز اهمیت بوده،  بسیار کم رواج داشته‌است. بنا به شواهد تاریخی، بیشترین گستره تأثیرات بر  طرح و مدل جواهر از آسیا بوده‌است. جواهر می‌تواند از تعداد زیادی ماده  ساخته شود. سنگ‌های قیمتی  و مواد مشابه مانند کهربا، مروارید، فلزات گرانبها، مهره و صدف به‌طور  گسترده به عنوان جواهر استفاده شده‌اند و لعاب نیز اغلب دارای اهمیت  بوده‌است. جواهر در اکثر فرهنگ‌ها به خاطر ویژگی‌های ماده تشکیل دهنده، طرح  و مدل یا سمبل معنادار آن به عنوان نماد حالت شناخته می‌شود. جواهر برای  تزئین تقریباً تمام نقاط بدن از سنجاق سر تا حلقه انگشت‌های پا و حتی  اندام‌های دیگر ساخته شده‌است. روش استفاده از جواهر برای جنسیت‌های مختلف،  بچه‌ها و افراد بزرگ‌تر در فرهنگ‌های مختلف بسیار تفاوت دارد، ولی زن‌های  بالغ ثابت قدم‌ترین استفاده‌کننده‌های آن بوده‌اند. برای مثال در ایران  رسمی وجود دارد که در جشن عروسی  به عنوان هدیه‌ای از طرف پدر و مادر داماد سرویس طلا به عروس هدیه می‌شود.  در فرهنگ امروزی اروپا، استفاده از جواهر برای مردان بالغ نسبت به  فرهنگ‌های دیگر و اعصار مختلف اروپا کم است.

کلمه  “jewellery” به معنی جواهر از “jewel” مشتق شده‌است که انگلیسی شده واژه  “jouel” در زبان فرانسوی باستان و فراتر از آن کلمه لاتین “jocale” به معنی  اسباب بازی است. در زبان انگلیسی بریتانیایی، انگلیسی زلاند نویی، انگلیسی ایرلندی، انگلیسی استرالیایی و انگلیسی آفریقای جنوبی به صورت “jewellery” نوشته می‌شود. در حالی که در انگلیسی آمریکایی  به صورت “jewelry” است. در انگلیسی کانادایی هر دو کلمه استفاده می‌شود.  گرچه شکل کلمه به صورت “jewelry” دو برابر استفاده می‌شود. در فرانسوی و  بعضی زبان‌های اروپایی  عبارت متناظر “joaillerie” ممکن است علاوه بر اشیا استفاده شده توسط  انسان، برای فلزکاری با فلز گرانبها در مواردی چون اشیا هنری و اقلام کلیسا  نیز استفاده شود.

زیورآلات هخامنشیان

زیورآلات در دوره هخامنشیان تنوع بسیاری داشته‌است. این نوشتار به بررسی زیورآلات و هنر ساخت جواهرات در آن دوره می‌پردازد.

زنان پارسی

جواهرات  و زیور آلات در ایران از دیرباز به عنوان قطعه ای از لباس در میان اقوام  مختلف مطرح بوده است. مردم ایل قشقایی و عرب های منطقه خوزستانبیشترین  استفاده کنندگان از جواهرات و زیورآلات بوده اند. جواهرات در میان مردم  قشقایی شامل گردنبند مهلو، گردنبند میخک، گردنبند مهره ای، عنبردان، قاب  قرآن، النگو و دستبند مهره ای، گیسوبند و بازوبند است.

زنان  پارسی از روغن‌های معطر برای خوشبو کردن خود و از سرمه و سرخاب برای آرایش  چشم و چهره استفاده می‌کردند. برای زیباتر کردن لباس، زنگوله‌های گوناگون  طلایی به لبه‌های آن می‌دوختند که هنگام راه رفتن صدای نرم و دلنشینشان بر  زینت و شکوه صاحب لباس می‌افزاید. آنان از انواع گوشواره های زرین و گوهر  نشان، گردن بند، دستبند، انگشتر، کمر بندهای ساخته شده از فلزات گرانبها و سنگ‌های قیمتی، سنجاق و پلاک با نقوش تزیینی بهره می‌بردند.

گردنبندها

گردنبندهای  ویژهٔ زنان دورهٔ هخامنشی با شکل‌های گوناگون و متنوع به یادگار مانده‌است  که تعدادی از آنان ساده و شبیه گردنبند مردان یا به صورت طوق است.  گردنبندی دیگر از سر شیر شاخدار است که به وسیلهٔ شاخ‌ها به حلقه‌های نقطه  چین به رشته اصلی وصل شده‌است. رشته اصلی به شکل لوله است و در فاصله‌های  معین به وسیلهٔ دو نیمکرهٔ کوچک به هم مرتبط شده‌اند. دیگر گردنبندی که  ساخته شده از گوی‌های شیشه‌ای که در میان آن‌ها گوی‌های طلایی پخ شده‌است.  زنان دوره هخامنشی علغاوه بر گردنبندهای بلند، از گردنبندهای خفت گردن  استفاده می‌کردند که گاهی اوقات به صورت چندتایی و طوق ساده بوده‌است،  طوق‌هایی که دو سر آن منتهی به سر جانوران است.

بازوبندها

زنان  از بازوبندهای زرین متنوع نیز برای آراستن بازوان بهره می‌بردند. از  جمله:بازوبند زرینی که در قسمت میانی هنحنی به سمت داخل دارد و دو سر آن به  دو عقاب شاخدار ختم می‌شود، سر آن‌ها روبروی هم قرار گرفته‌است. دستها در  جلو تنهٔ خوابیده قسمتی از حلقهٔ بازوبند را تشکسی داده است. دو بازوبند  دیگر به دست آمده است که یکا از آن‌ها بازوبند تابیده شده‌ای که دوسر آن به  شکل سر غزال است و دیگری بازوبند مارپیچ فنری دو حلقه‌ای را که دو سر آن شبیه سر گربه یا شیر ماده است.

النگوها

النگوهای  زرین و سیمین از دیگر زینت آلات زنان این دوره بوده‌است، النگوهای تابیده  به قطر۶٫۳ سانتی‌متر، انگوهای ساده با سر اردک و سر غزال، حلقه‌های مارپیچ  با سر بز، النگوهای زرین به شکل سوسمار، النگوهای سیمین که حلقه آن بسیار  قطور و ساده و منتهی به دو سر قوچ، النگو با حلقهٔ شیشه‌ای و دو سر طلای،  النگو با حلقه ساده و انحنا در قسمت تحتانی، یا دو سر غزال به دست آمده  است.

زنان زنگوله‌هایی به لبهٔ لباس خویش می‌دوختند که هنگام حرکت آهنگی موزون داشت.

انگشترها

انگشترهایی  که از این دوره به دست آمده‌اند و تزیین آن‌ها، بنا به اظهار گیرشمن، از  هنرهای نمادین در معماری الهام گرفته شده‌است. ار جمله انگشتری که روی آن  گاو بالدار با سر انسان نقش شده و مربوط به گنجینهٔ جیهون است یا انگشتری  که فرشته بالدار با دمی شبیه نیش عقرب روی آن حک شده‌است.

از  دیگر زیورهای باقی‌مانده دوره هخامنشی، دکمه‌های مدور منقش به صورت و سر  جانوران با نقش جانوران از جمله سر شیر است. سنجاق سینه زرین به شکل جانوران  و گلها و همچنین قطعات زرین سوراخ دار و حلقه‌ای شکل به لبهٔ لباس دوخته  می‌شد از جمله زینت‌های زیبای پارسیان بوده‌است که نشانگر ذوق سرشار این  قوم بوده‌است.

مدال‌ها و نشانه‌های طلا نیز بخش دیگری از زیورهای متداول شاهان و بزرگان و اشخاص بلند مرتبه بوده‌است.

نقره

نقره یا سیم یک عنصر شیمیایی با علامت Ag است. نقره فلزی نرم، سفیدرنگ، براق و جذاب است که در بین تمام عناصر، بالاترین میزان رسانایی الکتریکی و در بین تمام فلزات بیشترین میزان رسانایی گرمایی را دارد. نقره در طبیعت هم به صورت خالص و هم به صورت آلیاژ طبیعی همراه با طلا و دیگر فلزات و هم در برخی سنگ‌های معدنی یافت می‌شود. بیشترین تولید نقره جهان به عنوان جانبی از استخراج مس، نیکل، سرب و روی به دست می‌آید.

نقره یکی از فلزات گران‌بها  به‌شمار می‌رود و بیشتر کاربردهای آن نیز ناشی از قابلیت‌های آن به عنوان  یک فلز گران‌بها و همچنین قابلیت رسانایی بالای آن است. در سال‌های اخیر  بیشترین مصرف نقره به ترتیب در بخش صنعت (به ویژه صنایع الکترونیک) ، ساخت جواهرات و لوازم تزئینی، تولید سکه و مدال، عکاسی و ساخت ظروف و لوازم غذاخوری بوده‌است. از دیگر کاربردهای نقره می‌توان به ساخت آینه و دوربین، به عنوان کاتالیزور فرایندهای شیمیایی، ملغمه پرکردن دندان و ساخت برخی سازهای موسیقی اشاره کرد. ضمن اینکه سکه‌ها و شمش‌های نقره برای سرمایه‌گذاری و به عنوان پناه امن سرمایه به‌کار می‌روند.

تولید  جهانی نقره در سال ۲۰۱۰ بیش از ۲۲ هزار تن بوده که بیشتر از ۵ برابر تولید  طلاست. بهای این فلز هم در ماه مارس ۲۰۲۰ بیش از ۱۹ دلار برای هر اونس  معادل بیش از ۲ میلیون تومان برای هر کیلوگرم بوده‌است که تقریباً یک  هفتادم بهای طلاست. در طول یکصد سال اخیر قیمت نقره از یک پانزدهم تا یک  صدم قیمت طلا متغیر بوده‌است.

مکزیک با ۴۵۰۰ تن بزرگترین تولیدکننده نقره جهان است و پرو و چین  با اختلاف کمی پس از آن قرار می‌گیرند. در سال ۲۰۱۰ استرالیا، شیلی،  بولیوی، آمریکا، لهستان، روسیه و آرژانتین به ترتیب در رتبه‌های چهارم تا  دهم تولید نقره قرار دارند.

نام

در گذشته از واژه سیم برای نامیدن این فلز استفاده می‌شد. سیم از واژه پارسی میانه asêm گرفته شده است. نام لاتین این فلز argentum است که از ریشه هندواروپایی arg- به معنی خاکستری یا درخشان می‌آید.

خواص

نقره  عنصری است فلزی با عدد اتمی ۴۷ در گروهIb و در دوره چهارم جدول تناوبی جای  دارد. جرم اتمی ۱۰۷٫۸۶۸٬ظرفیت ۱ دارای دو ایزوتوپ پایدار است.

تولید و ارزش

بیشتر  نقره دنیا از معادن سنگ‌های مس، نیکل، سرب و روی در کشورهایی چون مکزیک،  پرو، چین، استرالیا، شیلی و بولیوی به دست می‌آید. تولید جهانی نقره در سال  ۲۰۱۰ بیش از ۲۲ هزار تن (۷۳۵٫۹ میلیون اونس تروا) بوده که بیشتر از ۵  برابر تولید طلاست و افزایش ۲٫۵ درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. اما  کل عرضه نقره در دنیا ۱۰۵۶ میلیون اونس بوده که بقیه آن به بازیافت نقره  (حدود ۲۱۵ میلیون اونس) و فروش نقره توسط دولت‌ها و افراد مربوط می‌شود.

بهای نقره در ماه مارس ۲۰۱۴ بیش از ۲۱ دلار برای هر اونس تروا  معادل بیش از ۲ میلیون تومان برای هر کیلوگرم بوده‌است که تقریباً یک  پنجاه‌وهشتم قیمت طلاست. در طول یکصد سال اخیر قیمت نقره از یک پانزدهم تا  یک صدم طلا متغیر بوده‌است.

نقره  نیز همانند دیگر فلزات گران‌بها به دلیل عرضه و تقاضاهای مربوط به  سرمایه‌گذاری نوسانات شدید را تجربه کرده‌است. قیمت نقره در اوایل دهه ۱۹۷۰  کمتر از دو دلار برای هر اونس بود اما در سال ۱۹۸۰ تا ۴۹.۹۵ دلار برای هر  اونس رشد کرد. سپس به کمتر از ۱۰ دلار کاهش یافته و در طول دهه ۱۹۹۰ عمدتاً  در قیمت ۴ تا ۶ دلار معامله می‌شد. در سال ۲۰۰۷ قیمت نقره پس از حدود دو  دهه دوباره دورقمی شد و در سال‌های پس از آن با یک رشد سریع تا قیمت ۴۹.۷۶  دلار در آوریل ۲۰۱۱ افزایش یافت. از سال ۲۰۱۲ قیمت نقره دوباره کاهش یافت و  میانگین قیمت آن در سال ۲۰۱۳ به ۲۳.۷۹ دلار رسیده و در مارس ۲۰۱۴ بیش از  ۲۱ دلار برای هر اونس معامله می‌شود.

کاربردها

بیشتر  کاربردهای نقره به قابلیت‌های آن به عنوان یک فلز گران‌بها و همچنین  توانایی رسانایی الکتریکی و گرمایی فوق‌العادهٔ آن مربوط می‌شود. بیشترین  کاربرد نقره در صنعت به ویژه صنایع الکترونیک است. مصرف نقره در صنعت رو به  افزایش است و در سال ۲۰۱۰ با ۲۰٬۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۴۸۷  میلیون اونس تروآ رسیده و انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۱ هم افزایش داشته و  رکورد ۴۹۱ میلیون اونس سال ۲۰۰۸ را بشکند.

مصرف نقره در ساخت جواهرات در ده سال اخیر بین ۱۵۸ تا ۱۷۴ میلیون اونس (۲۰۰۱) متغیر بوده‌است. نقره مرسوم در جواهرسازی نقره استرلینگ  نام دارد و آلیاژی از ۹۲.۵ درصد نقره و ۷.۵ درصد مس است. مصرف این فلز  برای ضرب سکه و مدال هم رو به افزایش است و به ۱۰۱ میلیون اونس در سال ۲۰۱۰  رسیده‌است.

در  بازار سرمایه‌گذاری هم با توجه به روند رو به رشد قیمت این فلز میزان نقره  خریداری شده توسط سرمایه‌گذاران ۱۷۸ میلیون اونس بیشتر از نقره‌های فروخته  شده آن‌ها بوده‌است و تولیدکنندگان نقره برای پاسخ به این تقاضا حدود ۶۱  میلیون اونس از تولیدات انبار شده سال‌های گذشته خود را هم به فروش  رسانده‌اند.

مصرف نقره در عکاسی  در گذشته یکی از کاربردهای عمده این فلز را تشکیل می‌داد اما با ورود  سیستم دیجیتال عکاسی در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته‌است. در سال ۱۹۹۸  حدود ۳۱ درصد عرضه نقره جهان در صنعت عکاسی مصرف شد اما این رقم در سال  ۲۰۰۷ به ۱۴٫۵ درصد و در سال ۲۰۱۰ به حدود ۷ درصد معادل ۷۳ میلیون اونس کاهش  یافته‌است. استفاده از نقره در عکاسی به صورت نیترات نقره و هالیدهای  نقره است. دیگر کاهش چشمگیر مصرف نقره هم در بخش ظروف و لوازم غذاخوری  بوده که در طول نه سال اخیر به کمتر از نصف کاهش پیدا کرده و از ۱۰۶ میلیون  اونس در سال ۲۰۰۱ به ۵۰ میلیون اونس (کمتر از ۵ درصد) رسیده‌است، این کاهش  هم بیشتر به کاهش تقاضا در هندوستان مربوط می‌شود.

نقره همچنین به عنوان کاتالیزور فرایندهای شیمیایی نیز استفاده شده و در ساخت برخی ابزارهای جراحی نیز کاربرد دارد. ملغمه‌هایی (آمالگام) که در دندان‌پزشکی برای پر کردن دندان از آن‌ها استفاده می‌شود هم معمولاً ترکیبی از نقره و فلزهای دیگری همچون قلع و طلا با جیوه هستند. نقره در ساخت برخی سازهای بادی باکیفیت به ویژه فلوت‌ها، تولید آلیاژهای لحیم‌کاری و همچنین در راکتورهای هسته‌ای نیز کاربرد دارد.

آینه‌های  معمولی با پوشاندن شیشه با لایه‌ای از آلومینیوم یا جیوه تولید می‌شوند  اما آینه‌هایی که قدرت انعکاس بالایی دارند معمولاً با لایه‌ای از نقره در  پشت آن‌ها ساخته می‌شوند.

در  سال ۲۰۱۰ مصرف نقره در بخش صنعت ۴۸۷ میلیون اونس، در جواهرسازی ۱۶۷ میلیون  اونس، در سکه و مدال ۱۰۱ میلیون اونس، در عکاسی ۷۳ میلیون اونس، و در ظروف  و لوازم غذاخوری ۵۰ میلیون اونس بوده‌است. در این سال مکزیک با ۱۲۸٫۶  میلیون اونس تولید پرو را پشت سر گذاشته و بزرگترین تولیدکننده نقره جهان  شد. پرو با ۱۱۶٫۱ و چین با ۹۹٫۲ میلیون تن در رتبه‌های بعدی و استرالیا با  ۵۹٫۹ میلیون تن در رتبه چهارم قرار گرفتند. شیلی، بولیوی، آمریکا، لهستان،  روسیه و آرژانتین هم در رتبه‌های پنجم تا دهم تولید قرار دارند و ایران با  ۳٫۴ میلیون اونس تولید در رتبه نوزدهم دنیا قرار دارد.

مشخصات

جامد  سفید جلا دار، شکل پذیر و نرم و چکش خوار است. در برابر اکسیداسیون مقاوم  است اما در هوا وقتی ترکیب‌های گوگردی بر آن اثر بگذارد تیره می‌شود. جرم  حجمی ۱۰٫۵۳ ٬نقطه ذوب ۹۶۱، نقطه جوش ۲۲۱۲ رسانایی گرمایی ۱٫۰۱ کالری بر  سانتیمتر مکعب در نقطه ذوب به شدت اکسیژن را جذب می‌کند